Lezing Phra Mettavihari Bhikkhu
Vertaling:Rien Loeffen
Ik vind het fijn dat ik vandaag bij jullie kan zijn, om een blijk van
waardering te geven voor jullie motivatie en intentie om aan jullie
innerlijke ervaring te werken.
Retreat betekent terugtrekken. Je terugtrekken van je dagelijkse
activiteiten. Natuurlijk heb je hier ook een dagelijks leven. Je gaat
naar
het toilet, wast hezelf, kleedt jezelf en je beweegt jezelf. Je gaat
van je
kamer naar de eetzaal om te eten of je komt naar deze zaal. Het
verschil is
dat je thuis alles doet waar je zin in hebt. Wat je verlangen je laat
doen.
Elke keer dat we thuis zijn, in het gewone leven, worden we geleid door
ons
verlangen.
Als je hier in de retreat bent, sta je je verlangen niet toe om je te
leiden. In plaats daarvan herken je de dingen die opkomen als objecten
waar
je je bewust van moet zijn. Als je je bewust bent van een zeker object
moet
je het noteren of benoemen en zelfs dan laat je jezelf zijn zoals de
omstandigheden zijn, laat het zijn zoals het echt is. Alleen maar zijn.
Je
doet niets. Je laat geen dingen gaan zonder bewust te zijn van het
object.
Iedere keer dat je noteert of benoemt, mediteer je. Dus je trekt je
terug
en mediteert de hele tijd, laten we zeggen vanaf de tijd dat je wakker
wordt tot de tijd dat je weer in slaap valt. Daarom noemen we dit een
intensieve beoefening van vipassana meditatie. Het is anders wanneer je
drie dagen, vier dagen, vijf dagen, een week of nog langer mediteert,
maar
de oefening zelf heeft dezelfde intensiteit. Iedere keer dat je
aandachtig
bent beoefen je intensief.
Natuurlijk weet je hoe je met je beoefening moet beginnen. Je moet je
bewust zijn van je zes zintuigen. Als de zintuigen er niet zijn, kun je
geen vipassana meditatie beoefenen. Als de zes zintuigen er niet zijn,
is
er ook geen leven. De zes zintuigen laten je leven doorgaan en
vergroten
tegeijk je karma. Je bewustzijn door middel van de zintuigen is de
manier
om je karma te zuiveren. Dat betekent dat als er bewustzijn is, er ook
verlangen is, door het bewust zijn van het zintuiglijk contact met je
ogen,
oren, neus, tong, lichaam en geest.
Al deze zintuigen creëren karma wanneer ze in contact komen met een
extern
object. Vooral wanneer je geest onmiddellijk reageert op contact met
een
denkbaar object. Je weet niet eens dat je het doet. Daarom is er
tegelijkertijd onwetendheid. We noemen dit moha, het onbekende. Dit is
altijd al bij ons mensen geweest,
Daardoor hebben we geen vipassana, geen inzicht. Je bent hier gekomen
om je
inzicht te laten werken. We oefenen, zodat je bewust wordt en alles
komt te
weten wat er gebeurt met je bewustzijn, je herkenning of je begrijpen
en
meestal ook je acceptatie. Ik bedoel acceptatie van dingen zoals ze
echt
zijn. Dan sta je in verbinding met wijsheid en met vipassana meditatie.
Als je terugkijkt op je leven vanaf de tijd dat je geboren werd, zie je
dat
je geboren bent in het onbekende. Als we vragen waarom we geboren zijn,
moeten we antwoorden met gezond verstand we zijn geboren voor
onwetendheid. En met die onwetendheid waarmee we geboren zijn, komt ook
de
tijd om een beter verband te krijgen met wijsheid.
Wijsheid. Sommigen zeggen dat het intelligentie is, maar dat is niet
echt
wijsheid. Je kunt dingen leren, je kunt dingen weten, je kunt dingen
onthouden, je kunt dingen heel helder zien, soms heel wijs, maar toch
alleen intelligent. Dit is geen inzicht. Intelligent is geen inzicht,
maar
alleen iets dat je kunt leren. Je kunt veel dingen leren in deze
wereld.
Technologie, wetenschap, literatuur, van alles. Je kent ze goed, je
denkt
er over na, het is makkelijk om begrip te kweken, om antwoorden voor
jezelf
te krijgen.
Het betekent geen wijsheid voor vipassana. Je weet dingen, maar aan de
andere kant weet je niet wat je weet. Je weet dingen zonder helderheid
en
integratie. Wat bekend is is onbekend. De vragen en antwoorden zijn nog
niet bekend. Iedere keer dat je een antwoord geeft is er onwetendheid.
Het
is heel logisch als je een antwoord moet geven, betekent dat dat de
vraag
er ook is. Dat bekent dat er nog onwetendheid is en geen echte
wijsheid.
Dus als er geen antwoord is, is er wijsheid. Het is gewoon iets dat er
is.
Je hoeft geen antwoord te geven. Iets beanwoorden is belastend. Als je
een
leraar bent, moet je je bewust zijn van de vragen en ook van de
antwoorden,
omdat ze belastend zijn. Het betekent dat je iets meedraagt, dat je
niet
vrij bent.
Om vrijheid te krijgen moet je dus tegelijkertijd wijsheid krijgen. De
meesten van ons verlangen naar vrijheid, maar we zijn nooit vrij. Je
wordt
ergens vrij van, maar de volgende keer ben je die vrijheid weer kwijt.
Het
volgt je altijd. We zijn niet vrij van alles wat ons volgt door onze
karma.
We ervaren dit in de meditatie en zuiveren of verbranden het. Hoe
verbrand
je je karma? Pijn is karma. Je krijgt die karma omdat je het voelt. Als
je
geen pijn voelt, is er geen pijn. Om zonder karma te zijn, of om je
karma
op te laten branden, moet je vooral veel lijden ervaren. Lijden is de
voornaamste oorzaak. De voornaamste oorzaak voor onze problemen, maar
niet
een echte oorzaak vn zichzelf. De echte oorzaak van ons lijden is ons
verlangen.
Ik wil dit verduidelijken met de leer. We hebben altijd twee
verschillende
soorten verlangen in ons, met elk zintuiglijk contact van één van de
zes
zintuigen. Daarom begin je met sila (discipline) als je vipassana
meditatie
beoefent. Discipline waarmee? Discipline met de zintuiglijke contacten.
Je
moet je bewust zijn van het moment waarop het contact komt. Als je er
altijd bij bent heb je discipline. Als je er niet bij bent is je
discipline
er ook niet. Als je discipline er niet is bereik je geen zuivering. Als
e
geen zuivering hbt door de discipline heb je geen concentratie. Als je
geen
concentratie hebt, raak je verstoord en afgeleid en je geest is onecht
omdat hij beïnvloed is door het contact van de zintuigen. Je geest
draagt
atijd iets met zich mee en reageert atijd ergens op.
Ik zei dat je twee soorten verlangen in je hebt. Eén daarvan is
bhava-tanha
in pali, het verlangen om met te zijn. De tweede is vibhava-tanha, het
verlangen om zonder te zijn. Je hebt dit altijd als je in jezelf kijkt.
Als
je het verlangen hebt om met te ziijn, hunker je ernaar. Je wilt iets
hebben of iets worden. Het maakt niet uit wat het is. De tweede het
verlangen om zonder te zijn heb je als er iets is waarnaar je niet
verlangt, wat je niet leukt vindt, wat je niet wilt en je liever niet
hebt.
Dit komt constant omhoog in je geest en daarom ben je ongelukkig, je
lijdt
hierdoor. Dit is de oorzaak van ons lijden.
Zintuiglijk verlangen is de derde. We hebben het contact van de vijf
zintuigen: ogen, oren, neus, tong en lichaam (zonder geest). Het
contact
van fysieke organische processen. Je oog ziet het beeld, je oor hoort
het
geluid, je neus ruikt, je tong proeft als je eet of drinkt, je lichaam
voelt koud en warm, hard en zacht. Dit is zintuiglijk verlangen. We
willen
alleende leuke dingen, de dingen die goed voelen, maar het is
onvermijdelijk dat sommige dingen die je minder leuk vindt ook
binnenkomen
via deze zintuigen.
Met ieder zintuiglijk contact krijg je twee soorten gevoel. Gevoel is
eigenlijk een verkeerde term in de taal van vipassana. Normaal is een
zintuiglijk contact dat goed voelt een goed contact een mooi beeld,
een
mooi geluid of mooie muziek. Het is hetzelfde met de neus, tong,
lichaam en
geest. Gewenst en ongewenst komen constant binnen.
Als je je sila dus wilt laten werken, moet je je zintuiglijke contacten
geen voorkeur laten geven. Geen voorkeur en geen afeer. Je neemt het
helemaal niet. Als je iets niet neemt met voorkeur of afkeer, dan wordt
er
ook geen karma gemaakt. Je creëert geen karma in connectie met je
zintuigen.
Het contact is dus alleen maar een natuurlijk proces van de zintuigen.
Op
dat moment ben je echt en voel je dat je gezuiverd wordt. Je zuivert je
zintuigen, je zuivert je sila en je zuivert je discipline op dat
moment.
Als je discipline gezuiverd is wordt je niet meer gestoord. Als je niet
gestoord wordt door zintuiglijk contact heb je concentratie. Door die
concentratie verkrijg je helderheid. Helderheid, niets meer dan
helderheid.
Wat steeds doorgaat met het zintuiglijk contact is niets meer dan
helderheid. Helderheid is wijsheid en vrijheid tegelijk.
En er zijn ook geen vragen, geen antwoorden. Je bent vrij en je
begrijpt
waar vrijheid vandaan komt.
Je kunt dus geen vrijheid verkrijgen als een mens in het gewone leven,
omdat er altijd wel iets te antwoorden is, vragen komen constant op je
af.
Je moet je ook over de antwoorden buigen, je moet ze voorbereiden.
Wanneer
je antwoorden krijgt, krijg je tegelijkertijd problemen. Dijkwijls vind
je
geen antwoorden voor je leven en je wordt kwaad, boos, gek en
uiteindelijk
eenzaam. Nu begrijp je waarom we vaak zo eenzaam zijn. Omdat we geen
antwoorden krijgen. Je verlangt naar antwoorden, je krijgt geen
antwoorden
en je voelt je eenzaam. Antwoorden waarop? Antwoorden op je zintuigen.
Your
mind sense (?)
Je denkt altijd ergens aan, verlangt altijd ergens naar. Dat maakt je
eenzaam, omdat je vaak geen antwoorden hebt voor de gedachten die
opkomen
of de dingen waar je bewust van wordt. En als er geen antwoord is wordt
je
eenzaam. Eenzaamheid is het ergste deel. Ook al leven we met veel
mensen,
ook al zijn we druk, hebben veel contacten, we zijn nog steeds eenzaam.
Je
voelt je koud en ongelukkig, niet warm.
De beoefening van vipassana die je deze dagen probeert te doen gaat die
kant op. Je hebt de techniek geleerd van het noteren en benoemen van
elk
object wat omhoog komt. Maar soms probeer je te vast bij het object te
blijven. Je hebt geleerd van de begeleiding om je ademhaling te volgen,
rijzen en dalen. Je klaagt dat je het rijzen en dalen volgt en alleen
dat
als je meditatie ziet. Maar veelal zie je het rijzen en dalen niet, je
ziet
je ademhaling niet eens.
Waarom zie je dit niet? Het ademen is er altijd. Ademen is deel van je
lichaam, brengt je zuurstof. We adviseren je om fysiek adem te halen
met je
buik. Je moet je buik observeren. Vaak observeer je het wel, maar je
ziet
niets en klaagt dat de meditatie niet werkt.
Wat je niet ziet is dat het ademhalen slechts een deel van de meditatie
is.
Je hoeft je ademhaling niet constant te zien. Als je denkt dat dat je
meditatie is zit je ernaast. Als je het rijzen niet ziet, wat doe je
dan
als je hlemaal niets zien? Als je aandacht geeft aan het observeren van
je
ademhaling en je ziet het niet, dan noteer je gewoon dat je niets ziet.
Ik wil het eenvoudiger voor jullie maken om vipassana te beoefenen en
het
verschil duidelijk maken tussen vipassana en samatha. Als je je lichaam
constant ziet en je bent je nergens bewust van, dan beoefen je samatha,
geen vipassana. Ook al is de techniek vipassana, als je constant in je
lichaam bent rijzen/dalen dan ben je in samatha, omdat je vastzit aan
een
bepaald object, gefixeerd bent op een bepaald object, je concentreert
op
een bepaald object. Je hebt samatha een bepaalde tijd nodig. In het
begin
(laten we het zo zeggen). Als je meer gevorderd raakt heb je niet meer
zoveel samatha nodig. Je hebtaltijd meer flexibiliteit nodig. Alles kan
een
object wordt voor de geest.
We zeggen dat nama/rupa vipassana is. ???????? De bewustzijn ervan is
nama
(geest). Om vipassana meditatie te beoefenen moet je dus altijd alleen
bij
geest en materie nama/rupa - zijn. Als je je bewust bent van
nama/rupa,
en je noteert dit constant, bestaat er niets anders meer. Ook je zelf
bestaat niet meer. Geen man, geen vrouw, geen dier, niets meer van wat
wij
voor onszelf gecreëeerd hebben in deze wereld. De wereld valt uit
elkaar.
Hij is er niet meer wanneer je vipassana beoefend. Er zijn altijd maar
twee
dingen. Geest en materie. Geest is het bewustzijn en materie is het
object
waar je je bewust van bent.
Rupa kan van alles zijn. Het kan een fysiek object zijn of een bedacht
object. Een fysiek object kun je aanraken. Bedacht betekent dat je er
alleen maar aan kan denken, maar ze zijn allebei rupa. Deze twee
dingen,
nama en rupa, geest en materie, gaan altijd door.
Op deze manier bestaat het doorgaande proces, wat een natuurlijk proces
is.
Maar omdat we met onwetendheid geboren zijn, zoals ik al zei, zijn we
ons
altijd bewust van iets. Wat je eigendom is, waarmee je geboren bent, is
geest en materie. Geest en materie draag je met je mee. Je bent er niet
vrij van. Om vrijheid te krijgen van de last van geest en materie, moet
je
naar het nulpunt gaan. Niets bij je hebben. Laten we zeggen dat geest
en
materie je eigendom is. Als je dat eigendom aanschaft, ben je ook
verantwoordelijk voor de zorg over dat eigendom. Nu laten we al onze
wereldse eigendommen achter, maar we hebben nog steeds eigendom in de
vorm
van ons karma, waarmee we geboren zijn. Om dit te laten verdwijnen, om
nama/rupa te laten verdwijnen, dat is het doel van vipassana.
Dus ik moet eerlijk tegen jullie zijn waarom je veel tijd zal moeten
nemen
om deze intensieve beoefening te doen. Je doet dit omdat je de
nama/rupa
wilt oplossen. Dat is de bedoeling hiervan. Als je net te laat bent of
soms net te vroeg mis je je doel. Iedere keer dat je je doel mist, is
er
onwetendheid voor je. Als je wel in het moment bent, is onwetendheid
weg.
Als onwetendheid weg is, is er wijsheid. In plaats van onwetendheid
verkrijg je wijsheid op dat moment.
De beoefening moet dus op tijd zijn. Op het moment van het object waar
je
je van bewust bent. Het geeft niet wat het is. We hebben de vier
funderingen waarmee we onze aandachtigheid kunnen vergroten, namelijk
lichaam, gevoel, denken en conditionering. Je kunt je altijd bewust
zijn
van deze vier dingen. Neem er eentje tegelijk, niet alle vier tegelijk
op
tijd. En wat je moet doen is heel simpel noterenen benoemen. Stop
ermee,
draag het niet mee. Dan ben je echt vrij.
Als je vipassana meditatie goed doet, intensief, is het het grootste
geluk
wat je in dit leven kunt krijgtn. Niets meer mee te dragen, niets meer
te
doen. Wat je doet is heel kort, heel weinig. Als het lang is, doe je
het
fout. Zo’n moment-concentratie noemen we kanikha-samadhi. Voor maar één
moment. Eén moment, één concentratie, maar het komt elke keer, altijd.
Een klein sesamzaadje, maar misschien hebben we wel duizenden of
miljoenen
sesamzaadjes nodig om olie te maken. Het is hetzelfde met concentratie,
je
hebt maar heel even nodig voor het noteren en benmen van de geest en de
materie. Als je hiermee in de morgen goed begint, kan je tegen de avond
verlicht zijn, maar het moet een intensieve beoefening zijn en altijd
op
tijd zijn. Als je het niet de hele tijd doet, als je het maar een paar
minuten doet, is het niet genoeg om wijsheid te krijgen.
Je kan het vergelijken met het maken van vuur door twee stukjes hout
(nama
en ruppa) tegen elkaar te wrijven. Als je het hout droogt en wrijft,
maar
dit maar een paar minuten volhoudt en dan een pauze neemt (om thee te
drinken of iets leuks te doen) en daarna opnieuw begint, zal je geen
vuur
krijgen. Je moet niet stoppen. Je moet een langere periode doorgaan
totdat
de omstandigheden zo zijn dat je vur krijgt. Hetzelfde met wijsheid. Je
beoefent nu wijsheid, maar je neemt steeds pauzes. Dat is ons probleem.
Morgen krijg je het misschien, dat is niet te laat. Maar misschien is
het
hout nog nat. Je wrijft maar door, maar het moet nog drogen. Het wordt
droog en warm als het genoeg gewreven is. Met ons gaat dat hetzelfde,
we
doen het fout. We hebben veel wereldse dingen, we hebben veel
verlangens.
Het is bijvoorbeeld heel fout als het hout net van de boom gesneden is.
Dan
is het moeilijk om vuur te krijgen. Je moet meer wrijven om het
brandend te
krijgen.
Hoe weet je wanneer je vuur zult krijgen? Je krijgt bepaalde problemen
tijdens een retreat, velen van jullie hebben pijn. Soms heb je ongewone
pijn, die je nog nooit eerder gehad hebt, maar dat gebeurt in een
retreat.
Het betekent dat je gezuiverd wordt. Het betekent dat je rauwe hout
warm
wordt en als het warm wordt gaat het vanzelf branden. Het wordt droog
en
gaat op dat moment branden.
Dus lijden is met je en door dat lijden verkrijg je wijsheid. Buddha
heeft
gezegd dat als er geen lijden is, er geen wijsheid is. Als er geen pijn
is,
is er geen geluk. Je krijgt het dus niet voor niets. Je moet iets
teruggeven. Je krijgt het ook niet door bidden. Als je voor wijsheid
bidt,
krijg je het niet. Je krijgt een zekere samatha of concentratie
(ervaring)
door bidden, maar het is geen vipassana, geen wijsheid. Wijsheid moet
komen
door het oefenen van de nama/rupa, geest en materie. Geest en materie
oefenen met de vipassana-techniek is soms erg oncomfortabel.
Nu wil ik je een richtlijn geven, zodat je zelf weet of je in vipassana
bent of niet. Als je je niet gemakkelijk voelt, ben je in vipassana.
Als je
je wel gemakkelijk voelt, ben je niet in vipassana. Welke zou je
kiezen?
Zou je liever heel comfortabel zijn tijdens je beoefening en daardoor
het
doel missen waarvoor je hier gekomen bent? Het spijt me, maar als je
niet
comfortabel bent moet je daar blij mee zijn en dan zal je het hier
goedhebben. Je slechte tijd is eigenlijk een goede tijd. Iedereen keer
dat
je je oncomfortabel voelt is het slecht voor je ego, maar het is goed
voor
je vipassana meditatie. Voor je ego is het heel slecht, dat is zeker.
Als
je dit ziet zal je die kant opgaan, die kant op werken en op een dag
zal je
succes hebben. Als je niet verlicht bent, is vipassana beoefenen het
beste
wat je kunt doen in deze wereld.
Als je met je geest werkt herkenning van de objecten waarmee de geest
in
aanraking komt laat de zintuigen dan gaan en wordt nits. Dan ben je in
suñña. Suñña is leegte. Leegte van je zintuigen. Je hebt het al vaak
gehoord suññata, leegte, is het doel van je beoefening. De
Boeddhistische
filosofie is ook dat als je wilt weten hoe leegte eruitziet iedere
keer
als er een zintuiglijk contact komt en er blijft niets bij je hangen,
dan
ben je in suññata. Wanneer je in suññata bent, ben je ook in nibbana.
Nibbana betekent niets. Je ziet niets in wereldse of normale termen.
Waarom moeten we zo hard werken? We werken zo hard voor niets.
Natuurlijk
moet je hard en veel werken voor niets, omdat niets een betekenis
heeft.
Het betekent niet niets zonder betekenis. Niet erg droog, maar erg
positief
en ook erg vrij. Je moet je constant overal van bewust zijn. Horen
bijvoorbeeld. Als je iets hoort noteer je: ‘horen’, ‘horen’, ‘horen’.
En
dan? Je krijgt er geen indruk van. Er is niets wat je leuk vindt.
Geluid goed geluid is er niet, slecht geluid is er niet dan ben je in
suññata. De zes zintuigen komen met een contact en wanneer je dat
herkent
of er bewust van wordt, hetzelfde als met horen, betekent het niets
voor je
en ben je in suññata. Hetzelfde met denken, als het niets voor je
betekent
op dat moment, is het meteen suññata.
Je moet het dus snel doen, op tijd. Als je het te laat doet, niet op
tijd,
is het een afleiding. Het kan je soms doden. Als je veilig en gezond
wilt
zijn moet je de techniek van de vipassana meditatie beoefenen. Dan zul
je
constant veilig en gezond zijn. Als je veilig en gezond bent is je
persoonlijke welzijn al aanwezig, zelfs als je niet verlicht bent. Je
persoonlijke welzijn is niet hetzelfde als je verlangen. Het is niet
iets
dat je leuk vindt of niet leuk vindt. Het is gewoon veilig en gezond.
Laten
we verder gaan met oefenen. Toen ik van jullie leraren hoorde dat
jullie
pijn hadden glimlachte ik, omdat het betekent dat jullie het goed doen.
Bedankt voor het luisteren.